Lipodemia jest chorobą występującą u kobiet, charakteryzuje się nadmiernym gromadzeniem tkanki tłuszczowej na kończynach. Zazwyczaj obejmuje kończyny dolne, ale w 1/3 przypadków także kończyny górne. Schorzenie to w początkowych stadiach przypomina otyłość i często wiązana jest z brakiem aktywności fizycznej, dlatego ciężko ją rozpoznać. Bywa także mylona z obrzękiem limfatycznym, który w zaawansowanym stadium choroby może pojawić się równolegle. Szacuje się, że na chorobę grubych nóg choruje kilkanaście procent kobiet na świecie.
Lipodemia - objawy
Mimo, że lipodemia to choroba wrodzona, jej pierwsze objawy pojawiają się dopiero w okresie dojrzewania. Początkowo gromadzenie się tkanki tłuszczowej można zaobserwować w okolicach pośladków, bioder i ud, potem także na ramionach.
Szybszy rozwój obrzęku kończyn dolnych zauważalny jest u kobiet w ciąży oraz w okresie okołomenopauzalnym, co może świadczyć o zależnościach hormonalnych tej choroby. Dodatkowo lipodemia często występuje pokoleniowo, dając przypuszczenie, że ma podłoże genetyczne. Do jej rozwoju może dojść także u szczupłych kobiet z prawidłową masą ciała, u których dysproporcja w rozmieszczeniu podskórnej tkanki tłuszczowej jest bardziej zauważalna. Zdarza się, że pojawienie się objawów lipodemii wywołuje problemy psychiczne związane z postrzeganiem własnego ciała i brakiem akceptacji, co w konsekwencji może prowadzić do depresji i innych zaburzeń emocjonalnych, dlatego po rozpoznaniu pierwszych objawów choroby grubych nóg, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu.
Lipodemia - diagnoza
Symptomy świadczące o obrzęku tłuszczowym to m.in.:
• nieproporcjonalne rozłożenie tkanki tłuszczowej na nogach i/lub ramionach z wyłączeniem stóp i dłoni, które pozostają szczupłe,
• duże dysproporcje w budowie ciała: górna część ciała stosunkowo szczupła, podczas gdy pośladki, biodra, nogi i/lub ramiona znacznie rozbudowane,
• zwiększona podatność do tworzenia się siniaków i wybroczyn,
• zwiększona wrażliwość na dotyk i uciskowa bolesność,
• uczucie ciężkości w nogach,
• małe zmiany w obrębie obwodów przy stosowaniu się do diety redukcyjnej z równoczesnym podjęciem aktywności fizycznej.
To, co odróżnia lipodemię od obrzęku limfatycznego to brak opuchlizny na grzbiecie dłoni i stopy, łatwe siniaczenie, bolesna wrażliwość na ucisk, symetryczny obrzęk nóg oraz brak występowania róży przyrannej.
W obrzęku lipidowym wyróżniamy III stadia:
1. stadium I - charakteryzuje się gładką, równomiernie pogrubioną powierzchnią skóry, z drobnymi grudkami w jej strukturze,
2. stadium II - rozróżniamy, kiedy powierzchnia skóry staje się nierówna, widoczny jest cellulit, a tkanka tłuszczowa ma strukturę guzkowatą (wielkość guzków można porównać do orzecha włoskiego),
3. stadium III - najbardziej zaawansowane, ze znacznym zwiększeniem obwodów, powierzchnia skóry jest stwardniała i bardzo nierówna, tkanka tłuszczowa może tworzyć nierówne zwisające fałdy na nogach i/lub ramionach, z często towarzyszącym bólem spoczynkowym i trudnościami w poruszaniu się.
Niezależnie od stadium obrzęku lipidowego, obrzęk może tworzyć różne postacie i u każdej pacjentki może wyglądać inaczej, jednak ze względu na występowanie obrzęku tłuszczowego najczęściej wyróżniane typy to:
• typ obejmujący całe nogi, od bioder do kostek,
• uda - od bioder przez całe uda, aż do kolana,
• łydki - od kolan do kostek,
• ramiona - od barków do łokci,
• całe ręce,
• przedramiona.
Lipodemia - leczenie
Lipodemia towarzyszy pacjentkom przez całe życie, jednak wczesne zdiagnozowanie pomaga uniknąć zaostrzenia obrzęku lipidowego i zwiększania się tkanki tłuszczowej, pozytywnie wpłynąć na jego rozmiar oraz złagodzić dolegliwości i konsekwencje zdrowotne.
Zdrowa dieta i aktywność fizyczna wpływają pozytywnie na ogólną kondycję i zdrowie chorych, jednak nie są w stanie zmniejszyć obrzęku. W leczeniu lipodemii pomocne wydają się być specjalne terapie przeciwobrzękowe z manualnym drenażem limfatycznym wykonywanym przez fizjoterapeutę, wspomagane terapią uciskową i noszeniem odzieży uciskowej. Lekarz prowadzący może także skierować pacjentkę na zabieg liposukcji - zabieg polegający na odsysaniu tłuszczu. Nie gwarantuje on jednak wyleczenia choroby grubych nóg, ale przynosi tymczasową ulgę i łagodzi dolegliwości. W zależności od zaawansowania choroby i ilości usuwanego tłuszczu, zabieg może być prowadzony w kilku etapach w celu zmniejszenia ryzyka powikłań. Koszt zabiegu jest refundowany przez narodowy fundusz zdrowia w określonych przypadkach, częściej jednak kasa chorych przejmuje koszt odzieży uciskowej. W przypadku lipodemii liposukcję nie traktuje się jak zabiegu medycyny estetycznej, ale metodę leczenia obrzęku tłuszczowego. Zdarza się, że w zaawansowanym stadium choroby, osoby zmagające się z obrzękiem tłuszczowym wymagają leczenia szpitalnego.
Lipodemia - powikłania
Skutkami lipodemii, na które najczęściej skarżą się pacjentki, oprócz dyskomfortu psychicznego są:
• utrudnienie w chodzeniu poprzez znaczne zwiększenie objętości nóg po ich wewnętrznej stronie, nogi ocierają się o siebie prowadząc do otarć i odparzeń,
• ograniczenie ruchomości spowodowane nieprawidłościami w obrębie stawów ( biodrowych, kolanowych i skokowych) i związane z tym dolegliwości bólowe,
• powstanie obrzęku limfatycznego - rozrastająca się tkanka tłuszczowa powoduje zwężanie się naczyń limfatycznych utrudniając przepływ limfy, która gromadzi się w tkance, powodując jeszcze większy obrzęk,
• problemy związane z chorobą żył.
