Przyprawy odgrywają znaczącą rolę podczas gotowania, poprawiają smak, potęgują aromat potrawy, mimo że zazwyczaj dodaje je się w małej ilości mają bardzo duże znaczenie. Nie można jednak zapominać o ich właściwościach prozdrowotnych: antyoksydacyjnych, wspomagających trawienie, poprawiających odporność czy wspierających układ sercowo-naczyniowy. Jedną z takich przypraw jest kurkuma, czyli sproszkowany korzeń ostryżu długiego. Jakie wykazuje właściwości? Czy są to właściwości odchudzające? Czy warto włączyć ją do podstawowych przypraw używanych w kuchni? Czy sama przyprawa wystarczy, czy lepiej skorzystać z suplementu diety?
Kurkuma w większości wykorzystywana jest w kuchni indyjskiej, w polskich domach znamy ją przede wszystkim z mieszanki przyprawowej curry, która ma charakterystyczny żółty kolor. Uprawiana jest głównie w Indiach i Chinach oraz na Półwyspie Malajskim, należy do roślin z rodziny imbirowatych. Kłącze ostryżu, zwane indyjskim szafranem wykopuje się z ziemi, oczyszcza, obgotowuje w wodzie, a następnie suszy. Kurkuma dostępna jest w sklepach w postaci całego korzenia lub proszku, który trudno rozpuszcza się w wodzie. Zawiera znaczną ilość węglowodanów, głównie pod postacią skrobi, białko, tłuszcze, olejki eteryczne oraz żelazo, potas, wapń oraz witaminy B1, B2, B3 i witaminę C. Jedną z substancji, niezwykle istotną są kurkuminoidy, czyli związki fenolowe, wśród których najcenniejsza jest kurkumina. To głównie jej zawdzięczamy lecznicze właściwości kurkumy, a także charakterystyczną żółto-pomarańczową barwę.
Kurkumina wykazuje działanie o wielowymiarowej aktywności biologicznej. Jest jednym z silniejszych antyoksydantów, który niweluje wolne rodniki odpowiedzialne za procesy starzenia oraz powstawanie zmian nowotworowych. Kurkuma pomaga opóźnić proces rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych oraz przeciwdziałać tworzeniu się guzków. Dodatkowo działa antybakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwgrzybiczo, charakteryzuje się także działaniem przeciwzapalnym, co ma znaczący wpływ przy wsparciu układu immunologicznego. Korzystnie wpływa na pracę wątroby, chroni jej komórki, zapobiega zaburzeniom trawienia czy wrzodom żołądka, pomaga w leczeniu chorób stawów oraz usprawnia pracę mózgu. Poprawia funkcje poznawcze i korzystnie wpływa na pamięć krótkotrwałą, może wspomagać także leczenie chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera i choroba Parkinsona poprzez hamowanie tworzenia się blaszek amyloidowych. Dodatkowo pomocna jest przy insulinooporności oraz cukrzycy typu II, gdyż obniża stężenie glukozy we krwi. Oprócz właściwości przeciwzapalnych kurkuma działa także jako środek przeciwbólowy, porównywalny z działaniem ibuprofenu, łagodzi nawet bóle reumatyczne i bóle stawowe. Kurkuma może wspomóc także osoby borykające się z zapaleniem jelit, reguluje pracę wątroby i trzustki, pomagając przy niestrawnościach i stanach zapalnych tych narządów.
Stosowanie kurkumy na odchudzanie przejawia się przede wszystkim w jej działaniu przeciwzapalnym, kurkuma odchudza, gdyż u osób ze zwiększonym wskaźnikiem BMI stwierdzającym nadwagę i otyłość często towarzyszy stan zapalny niskiego stopnia, który kurkuma tłumi. Ponadto pobudza i wspiera pracę przewodu pokarmowego. Oprócz stymulowania wydzielania kwasów żółciowych, które wspomagają proces trawienia, kurkumina ogranicza dolegliwości takie jak wzdęcia, zaparcia oraz stany zapalne jelit i żołądka, wykazując także działanie ochronne na przewód pokarmowy. Dodatkowo wspiera odchudzanie poprzez przyspieszanie metabolizmu oraz zapobieganie odkładaniu się tkanki tłuszczowej.
Kurkuminę zawartą w kurkumie można suplementować w postaci gotowych kapsułek lub włączyć ją do swojej diety poprzez picie codziennie rano przed posiłkiem wody z kurkumą. Wystarczy wymieszać pół łyżeczki kurkumy w proszku w szklance gorącej wody. Inne napoje, które mogą wykazać pozytywny wpływ na obniżenie masy ciała i walkę z nadwagą i otyłością to woda z kurkumą i imbirem - imbir również pozytywnie oddziałuje na układ pokarmowy (korzeń imbiru należy obrać i zetrzeć na tarce, następnie zalać gorącą wodą, odczekać aż ostygnie po czym dodać kurkumę), woda z kurkumą i pieprzem - piperyna zawarta w czarnym pieprzu zwiększa wchłanianie kurkuminy i wspomaga jej działanie (wystarczy dodać szczyptę pieprzu do wody z kurkumą).
Kurkuma na odchudzanie działa także kiedy jest jednym ze składników przygotowywanych dań, warto więc dodać ją m.in. do jajecznicy na śniadanie, dań z soczewicy i fasoli, potraw rybnych i drobiowych, niedzielnego rosołu, gotującego się ryżu, marynat pieczonych i grillowanych mięs czy do duszonych warzyw. Należy jednak uważać by nie dodać jej zbyt dużo, gdyż danie może stać się gorzkie. Kurkumina działa jak spalacz tłuszczu i pomaga w odchudzaniu, ale by zauważyć efekty warto stosować ją systematycznie, stosować po podgrzaniu, w połączeniu kurkuma i piperyna oraz z dodatkiem tłuszczu, gdyż wtedy wzrasta jest przyswajalność.
Eksperci FAO/WHO d.s. Dodatków do Żywności ustalili dopuszczalne dzienne spożycie kurkuminy w ilości 3 mg na 1 kg masy ciała (przykładowo osoba ważąca 70 kg nie powinna przyjmować więcej niż 210 mg kurkuminy dziennie). Spożycie jej w zalecanych dawkach nie wywołuje działań niepożądanych dla organizmu, a sama kurkuma uznana jest za bezpieczną dla zdrowia. Przy spożywaniu jej w większych ilościach mogą jednak pojawić się takie dolegliwości jak bóle głowy, wysypka czy biegunka, większa dawka może także spowodować podwyższenie szczawianów w moczu, co zwiększa ryzyko powstania kamieni nerkowych. Warto również wspomnieć, że przyprawy o charakterystycznym kolorze powinny unikać kobiety w ciąży, ponieważ może wzmagać skurcze macicy doprowadzając do poronienia, pacjenci przygotowujący się do operacji oraz osoby przyjmujące leki rozrzedzające krew, gdyż kurkuma zmniejsza krzepliwość krwi. Diabetycy, którzy chcą włączyć do swojej diety kurkumę, powinni skonsultować się ze specjalistą, gdyż kurkuma może zaburzać działanie leków przeciwcukrzycowych. Stosowanie kurkumy dziennie w znacznych ilościach nie jest również wskazane dla mężczyzn starających się o dziecko, gdyż może spowodować zmniejszenie ruchliwości plemników.
By schudnąć nie wystarczy przyjmować samej kurkuminy, kurkumy z pieprzem czy kurkumy w postaci przyprawy, ale może być to jeden z elementów zdrowej zbilansowanej diety, która będzie dostarczała wszelkich potrzebnych składników odżywczych. Do spalania tłuszczu i zmniejszania obwodu talii potrzebny jest ujemny bilans energetyczny, z wyliczeniem którego pomoże dietetyk. Kurkumina wpływa na zdrowie w sposób pozytywny, warto więc ją dodawać do różnych potraw, by proces trawienia przebiegał szybciej i sprawniej, co przy okazji przyspieszy przemianę materii pozwalając na szybsze osiągnięcie szczupłej sylwetki.
